"Οι απλοϊκοί ανιμισμοί, οι συνομωσιολογίες, η εθνοκαπηλεία κ.λπ. τελικά καταρρίπτονται όχι με επιχειρήματα και λογική, αλλά παύουν να ικανοποιούν και ξεχνιούνται [στην πράξη]. Πέφτουν σαν μαραμένα φύλλα από το κλαδί, διότι εξαφανίζεται η θεμελιώδης ανάγκη που τους έκανε ελκυστικούς."
Ωραία, καταρρίπτονται στην πράξη. Ποια είναι όμως αυτή η πράξη που θα καταρρίψει τους συγκεκριμένους μύθους και θα συρρικνώσει το 8% της ΧΑ;
Γιατί αν είναι να δώσουμε την εξουσία στους ναζί, να φανεί ότι οι μπαρούφες που λένε δεν λειτουργούν, ευχαριστώ, δεν θα πάρω. Οπότε, ειλικρινά, τι κάνουμε αν αποδεχτούμε αυτή την ερμηνεία;
Για ένα κείμενο που επικεντρώνεται στη σημασία της πράξης και της γνώσης μέσα από αυτή, έχει πολλή θεωρία και ελάχιστες πρακτικές προτάσεις.
Και κάπου δω να σημειώσω ότι οι "θυμωμένοι πολίτες" προφανώς θα ωφελούνταν αν είχαμε έναν καλόβουλο δικτάτορα που θα τους έδειχνε με το ζόρι τι τους συμφέρει. Ή, για να μείνω πιστός στο ερμηνευτικό σχήμα, θα τους έβαζε με το ζόρι να κάνουν το σωστό, ώστε να το δουν στην πράξη.
Με άλλα λόγια, μπορεί να *υπάρχει* κάποιος που ξέρει καλύτερα γι'αυτούς από αυτούς-ή τουλάχιστον αυτό υποθέτει, άρρητα, αλλά σαφώς, όποιος αποδέχεται το προτεινόμενο σχήμα. Που σημαίνει ότι ο πατερναλισμός, αν μπορεί να είναι καλόβουλος(whatever that means) *έχει νόημα*. Και ξανακαταλήγουμε στο ότι δεν μπορείς να αρνείσαι επί της αρχής κάθε είδους πατερναλισμό και ταυτόχρονα να υποθέτεις ότι μια σημαντική μερίδα των πολιτών κάνει συστηματικά λάθη ή δεν ξέρει τι της γίνεται.
"Δεν ήταν ευρωπαίος ή αμερικάνος, οπότε η σκέψη του ήταν λιγότερο αλλοιωμένη από την ευρωπαϊκή μόλυνση, τον δυτικό τρόπο σκέψης."
"Αυτό ακριβώς είναι η Ευρωπαϊκή μόλυνση, ο δυτικός τρόπος σκέψης: ότι η δύναμη του ορθού λόγου είναι τέτοια ώστε να διασκορπίζει τα σκοτάδια της άγνοιας και της πρόληψης κ.λπ."
Αυτά τα κολλήματα να μην είχες...
Δεν γίνεται να μην καταλαβαίνεις, ή να μην παραδέχεσαι, ότι αυτός ο άνθρωπος και η θεωρητική του σύλληψη που τόσο γλαφυρά περιγράφεις είναι άλλο ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα Διαφωτιστή δυτικού τύπου επί τω έργω.
Ευρυμάθεια και συστηματική σκέψη. Εμπειρική παρατήρηση, επαγωγική λογική. Θεωρητική σύλληψη της (αντικειμενικότατα υπαρκτής!!) ανθρώπινης ψυχολογίας, που του επιτρέπει να διακρίνει ιδιοτελή κίνητρα πίσω από μεγαλόσχημες διακηρύξεις φορέων "ελιτίστικης ιδεολογίας". Κουλουπού, κουλουπού.
Κι επίσης: υπεραπλουστευτική σύλληψη!, θα έπρεπε να γκρινιάξεις, όπως κάθε απόπειρα μοντελοποίησης ενός συστήματος τόσο ασύλληπτα περίπλοκου όσο ο ανθρώπινος νους. Απλουστευτική αλλά χρήσιμη!, θα σου αντιγύριζε ο φαύλος φορέας της ελιτίστικης ιδεολογίας, όπως κάθε **επιτυχής** μοντελοποίηση ενός περίπλοκου συστήματος, όπως κάθε υποκειμενικότητα που καταφέρνει να προσαρμοστεί επαρκώς στην αντικειμενική πραγματικότητα.
Κι επίσης επίσης: Ο πιο σίγουρος τρόπος να πάψεις να βλέπεις τέρατα και να αρχίσεις να βλέπεις μαλάκες που δεν ξέρουν να υπερβαίνουν κρίσεις χρέους είναι να διαβάζεις συστηματικά την κυρία Γκρούκμαν. Όχι τον Γιάννη Μπαρουφάκη όμως, ούτε τον Δελαστίκ ούτε τον Καζάκη, μ΄αυτούς θα περάσεις στο απέναντι ρεύμα και θα καρφωθείς πάνω σε νταλίκα. Αντικειμενικά μιλώντας, υπάρχει μεγάλη διαφορά από υποκειμενικότητα σε υποκειμενικότητα, ειδικά άπαξ και βγεις στο χάϊγουεη.
Ορίστε λοιπόν ένα κείμενο που επικεντρώνεται στη σημασία της θεωρίας και της γνώσης μέσα από αυτή (έχει πολλή εμπειρία και ελάχιστες θεωρητικές προτάσεις)
Μη νομιστεί ότι ήταν εύκολο να τεθούν τα ερωτήματα αυτά. Όσο εύκολα μπορεί κανείς να λοιδορεί εκ των υστέρων πράγματα και καταστάσεις εκείνης της εποχής, άλλο τόσο δύσκολο και απίστευτα οδυνηρό ήταν για κάποιον να «σταθεί κριτικά» απέναντι σε όσα αλάθητα θέσπισαν οι Μεγάλοι Πατέρες του κομμουνισμού. Για μένα ήταν μια ψυχική ρήξη πολύ πιο δύσκολη από την προηγούμενη, γιατί σήμαινε την παραδοχή Ολοκληρωτικής υπαρξιακής αποτυχίας. Τα είχα ποντάρει όλα στο κόκκινο. Και τα έχανα όλα. Μαζί και τα ναύλα της επιστροφής, θυμάμαι ότι είχα ήδη προβεί σε συμβολική ανατίναξη των «γεφυρών της επιστροφής», καίγοντας όλα μου τα χαρτιά. (Δυστυχώς και το βιβλιάριο του ΙΚΑ. Μ' ένα σωρό ένσημα σκληρής δουλειάς στην οικοδομή.)
Περιττό να επαναλάβω ότι το μόνο πού δεν έχασα, ή δεν έκαψα, ήταν το ξεχασμένο μικρό παθητικό «εγώ» των παιδικών μου χρόνων. Κι αυτό ήταν πού με έσωσε: Όταν έπεσε ή δικτατορία, καθίσαμε με τον Άρη Ζεπάτο, φίλο και τέως σύντροφο στην «Οργάνωση», και κάναμε τον απολογισμό. Ανακεφαλαιώνοντας τη δική μας και τη διεθνή εμπειρία, ορίσαμε το πρόβλημα ως «μετασχηματισμό του επαναστατικού υποκειμένου στο αντίθετο του». Το ερώτημα ήταν: γιατί ένα συλλογικό υποκείμενο, πού μάχεται για την κατάργηση της εκμετάλλευσης και της κυριαρχίας, είναι καταδικασμένο να τις αναπαράγει, αρχίζοντας από τις εσωτερικές του σχέσεις; Το συμπέρασμα αυτού του απολογισμού είχε τρία σημεία: α) Δεν μπορείς να αλλάξεις τίποτε, προς το καλύτερο, αν συγχρόνως δεν αλλάζεις ο ίδιος. β) Δεν είναι καθόλου εύκολο να αλλάξεις. Και γ) ο μαρξισμός δεν είχε καμιά θεωρία και πρακτική για το ζήτημα της αύτο-αλλαγής του υποκειμένου της αλλαγής. Ούτε και καμιά άλλη γραμμή σκέψης μέσα στο σύνολο του δυτικού πολιτισμού. Δεν μπορείς, λοιπόν, να αλλάξεις τον κόσμο αν δεν μπορείς να αλλάξεις τον εαυτό σου. Το θεώρημα τούτο αναιρούσε ολόκληρη τη μαρξιστική πρόταση ή τουλάχιστον την έβαζε σε παρένθεση. Ποιος με βεβαίωνε ότι ή «αλλαγή του κόσμου», πού επαγγελλόταν ο μαρξισμός, δεν ήταν απλώς ή «αλλαγή» πού μπορούσε να φανταστεί ένας άνθρωπος, πού ήταν ανίκανος να αλλάξει τον εαυτό του; Χωρίς εξωμαρξιστικό αρχιμήδειο στήριγμα ήταν αδύνατο να τεθεί μια τέτοια ερώτηση. Κι αυτό το στήριγμα το είχα. Ανέφερα ήδη ποιο ήταν.
Από το σημείο αυτό και έπειτα αρχίζει μια δεύτερη μακρά αναζήτηση , προσεχτικότερη τώρα. Στόχος: ή ανεύρεση θεωρίας καί πρακτικής για την αυτό-αλλαγή του υποκειμένου.
Υπάρχει όμως μια ΠΟΛΥ ενδιαφέρουσα διαφορά! Δώσε βάση στην πενιά: Ο Freire ήταν μαρξιστής. Αν τον ρωτούσες, «ποιο είναι το κοινωνικό όραμά σου; Η επανάσταση; Ο κομμουνισμός; Η αταξική κοινωνία;», θα απαντούσε: «να αφυπνίσει ο κόσμος Κριτική Συνείδηση». Δεν τον απασχολούσε καθόλου η επανάσταση, η αταξική κοινωνία κ.λπ. Θα σου έλεγε: «να αφυπνίσει ο κόσμος Κριτική Συνείδηση, να θυμηθεί τα δόντια του, και μετά ό,τι επιλέξει, είναι δικό του θέμα». Αυτό που έχει σημασία είναι η Κριτική Συνείδηση, όχι το τελικό όραμα και η Μεγάλη Θεωρητική Σύλληψη.
Γι’ αυτό και δεν ενδιαφερόταν ούτε για τον ηγέτη, ούτε για την επαναστατική πρωτοπορία, ούτε για τον θεωρητικό της επανάστασης. Προσπάθησα να το εξηγήσω με τη μεταφορά της οδήγησης: Το να ξέρεις, εγκεφαλικά, ότι στα 50 km/h βάζουμε τρίτη, δεν σε κάνει οδηγό (= γνώση βιβλίων). Το ότι εγώ είμαι οδηγός, δεν σε κάνει εσένα οδηγό (= ηγέτης). Δεν μπορώ να σου μεταδόσω τη γνώση μου. Αυτό που μπορώ να σου μεταδόσω δεν είναι γνώση. Μπορώ μόνο να σου δείξω προς την κατεύθυνση της γνώσης, να σου πω: προσπάθησε ξανά και ξανά. Μόνος σου όμως θα γίνεις οδηγός μέσω της πράξης, αυτό είναι η γνώση. Ο δρόμος θα σε κάνει οδηγό («στον δρόμο γεννιούνται συνειδήσεις»).
Αυτό δεν είναι χαρακτηριστικό μόνο του Μαρξ. Όλοι, νομίζω, οι στοχαστές της Δύσης θέλουν να έχουν τη Μεγάλη Θεωρητική Σύλληψη, να κατανοήσουν πρώτα και μετά να πράξουν, ώστε το κάθε τι να είναι μέρος ενός σχεδίου. Το έχω βρει και στον Ρωλς. Κι ο Ρωλς ήθελε να αρθρώσει τη Μεγάλη Θεωρητική Σύλληψη για τη δικαιοσύνη (“Α Theory of Justice”). Δεν ξέρω αν έχεις υπόψη την κριτική του Αμάρτυα Σεν προς τον Ρωλς. Ένα από αυτά που του έλεγε ήταν, «Δεν είναι ανάγκη να έχουμε τη Μεγάλη Θεωρία! Δεν είναι απαραίτητη, δεν τη χρειαζόμαστε! Απαραίτητο είναι να αγωνιζόμαστε συνεχώς ενάντια στην αδικία, έστω και τοπικά, έστω και με την περιορισμένη κατανόησή μας. Συνεχώς όμως. Να κάνουμε τον κόσμο λίγο καλύτερο, και λίγο καλύτερο, και λίγο καλύτερο κ.ο.κ., ταξίδι χωρίς τέλος. Καινούργιες ωριμότητες στην πορεία, καινούργια κατανόηση, καινούργια αντίληψη, καινούργια οράματα, αυτό είναι που μετράει, όχι η Μεγάλη Σύλληψη που θα προσδιορίσει το Μεγάλο Πλαίσιο». Ο δρόμος θα σε διδάξει!
Οπότε, ίσως μπορώ να το θέσω συνθηματικά ως εξής:
- Μολυσμένη σκέψη («δυτική»): Η Ιθάκη είναι που μετράει, το ταξίδι για την Ιθάκη είναι απλώς μέσο για έναν σκοπό.
- Αμόλυντη σκέψη («τριτοκοσμική»): Το ταξίδι για την Ιθάκη είναι που μετράει! Η Ιθάκη είναι το ταξίδι της. Ο δρόμος θα σε διδάξει, ο δρόμος είναι δρόμος!
«Στους ψηφοφόρους ΧΑ θα πρέπει να αναζητήσουμε πάρα πολλούς Θυμωμένους, δηλαδή ανθρώπους που δεν μπορούν να κάνουν τη σύνδεση του εαυτού τους με τον κόσμο. Πάντα βρίσκουν κάποιον ανιμισμό να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα (εθνοκαπηλεία, θεωρίες συνωμοσίας, μια κατά φαντασίαν ΧΑ στο μυαλό τους κ.λπ.), όμως αυτός έχει μικρή σημασία• το ουσιαστικό με τους Θυμωμένους είναι ότι αισθάνονται ποντίκια απέναντι σε βουβάλια, οπότε παγιδεύονται στον μικρόκοσμό τους χωρίς όραμα για κάποια εναλλακτική κατάσταση, δεν νιώθουν ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν παρά μόνο με μαγικές λύσεις.»
Γιατί να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο οι θυμωμένοι να είναι φορείς μιάς ούτως ή άλλως ελιτίστικης φυλετικής ιδεολογίας? Δηλαδή να έχουν την ικανότητα της σύνδεσης με τον κόσμο, αλλά να έχουν καταλήξει πως η θέση τους σε αυτή τη σχέση είναι να άρχουν. Δεν είναι όλες οι συνδέσεις ανθρωπιστικές.
Βοηθάει το να έχεις φράγκα και εκπαίδευση για να είσαι φορέας ελιτίστικης ιδεολογίας αλλά συμβαίνει και εις βαλκανίους. Νομίζω πως έχει να κάνει με το πώς δικαιολογεί ο καθένας την ύπαρξη του σ’αυτόν τον κόσμο τον καλό. Πρόκειται δηλαδή για διαταξικό φαινόμενο με αίτημα αντικατάστασης της υπάρχουσας ελίτ από μία άλλη.
Πoια κυρία ποια κουρέλω, ποια κασόμπρα του συρμού
έναν κόμητα τοιούτο, να τον περάσει γι΄αλεπού
άλλα κόλπα λέμε =) ωχριά μπροστά στον κόμητα ο Μεγάλος Γκάτσμπυ
Ηλία γενικά μου φαίνεται πάρα πολύ εύστοχη ιδέα ότι με την πράξη κυρίως/μόνο αλλάζει ο άνθρωπος, αλλά πως μας βοηθάει αυτό να βρούμε τον μπούσουλα στο θέμα της βίας; Πάλι στο σημείο μηδέν θα καταλήξουμε, διότι η πράξη, αντίθετα από τη σκέψη και την έκφραση, υπόκειται προφανώς σε περιορισμούς, σε κανόνες.
Ποιοι και πως θα τους συμφωνήσουμε αυτούς τους κανόνες; Μέσα σε ποιο πλαίσιο αξιών; Πάνω σ΄αυτό έχει γράψει κάτι ο Freire που ξεφεύγει από την μαρξιστική κοσμοθεωρία;
Σχόλια
"Οι απλοϊκοί ανιμισμοί, οι συνομωσιολογίες, η εθνοκαπηλεία κ.λπ. τελικά καταρρίπτονται όχι με επιχειρήματα και λογική, αλλά παύουν να ικανοποιούν και ξεχνιούνται [στην πράξη]. Πέφτουν σαν μαραμένα φύλλα από το κλαδί, διότι εξαφανίζεται η θεμελιώδης ανάγκη που τους έκανε ελκυστικούς."
Ωραία, καταρρίπτονται στην πράξη. Ποια είναι όμως αυτή η πράξη που θα καταρρίψει τους συγκεκριμένους μύθους και θα συρρικνώσει το 8% της ΧΑ;
Γιατί αν είναι να δώσουμε την εξουσία στους ναζί, να φανεί ότι οι μπαρούφες που λένε δεν λειτουργούν, ευχαριστώ, δεν θα πάρω. Οπότε, ειλικρινά, τι κάνουμε αν αποδεχτούμε αυτή την ερμηνεία;
Για ένα κείμενο που επικεντρώνεται στη σημασία της πράξης και της γνώσης μέσα από αυτή, έχει πολλή θεωρία και ελάχιστες πρακτικές προτάσεις.
Και κάπου δω να σημειώσω ότι οι "θυμωμένοι πολίτες" προφανώς θα ωφελούνταν αν είχαμε έναν καλόβουλο δικτάτορα που θα τους έδειχνε με το ζόρι τι τους συμφέρει. Ή, για να μείνω πιστός στο ερμηνευτικό σχήμα, θα τους έβαζε με το ζόρι να κάνουν το σωστό, ώστε να το δουν στην πράξη.
Με άλλα λόγια, μπορεί να *υπάρχει* κάποιος που ξέρει καλύτερα γι'αυτούς από αυτούς-ή τουλάχιστον αυτό υποθέτει, άρρητα, αλλά σαφώς, όποιος αποδέχεται το προτεινόμενο σχήμα. Που σημαίνει ότι ο πατερναλισμός, αν μπορεί να είναι καλόβουλος(whatever that means) *έχει νόημα*. Και ξανακαταλήγουμε στο ότι δεν μπορείς να αρνείσαι επί της αρχής κάθε είδους πατερναλισμό και ταυτόχρονα να υποθέτεις ότι μια σημαντική μερίδα των πολιτών κάνει συστηματικά λάθη ή δεν ξέρει τι της γίνεται.
"Δεν ήταν ευρωπαίος ή αμερικάνος, οπότε η σκέψη του ήταν λιγότερο αλλοιωμένη από την ευρωπαϊκή μόλυνση, τον δυτικό τρόπο σκέψης."
"Αυτό ακριβώς είναι η Ευρωπαϊκή μόλυνση, ο δυτικός τρόπος σκέψης: ότι η δύναμη του ορθού λόγου είναι τέτοια ώστε να διασκορπίζει τα σκοτάδια της άγνοιας και της πρόληψης κ.λπ."
Αυτά τα κολλήματα να μην είχες...
Δεν γίνεται να μην καταλαβαίνεις, ή να μην παραδέχεσαι, ότι αυτός ο άνθρωπος και η θεωρητική του σύλληψη που τόσο γλαφυρά περιγράφεις είναι άλλο ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα Διαφωτιστή δυτικού τύπου επί τω έργω.
Ευρυμάθεια και συστηματική σκέψη. Εμπειρική παρατήρηση, επαγωγική λογική. Θεωρητική σύλληψη της (αντικειμενικότατα υπαρκτής!!) ανθρώπινης ψυχολογίας, που του επιτρέπει να διακρίνει ιδιοτελή κίνητρα πίσω από μεγαλόσχημες διακηρύξεις φορέων "ελιτίστικης ιδεολογίας". Κουλουπού, κουλουπού.
Κι επίσης: υπεραπλουστευτική σύλληψη!, θα έπρεπε να γκρινιάξεις, όπως κάθε απόπειρα μοντελοποίησης ενός συστήματος τόσο ασύλληπτα περίπλοκου όσο ο ανθρώπινος νους. Απλουστευτική αλλά χρήσιμη!, θα σου αντιγύριζε ο φαύλος φορέας της ελιτίστικης ιδεολογίας, όπως κάθε **επιτυχής** μοντελοποίηση ενός περίπλοκου συστήματος, όπως κάθε υποκειμενικότητα που καταφέρνει να προσαρμοστεί επαρκώς στην αντικειμενική πραγματικότητα.
Κι επίσης επίσης: Ο πιο σίγουρος τρόπος να πάψεις να βλέπεις τέρατα και να αρχίσεις να βλέπεις μαλάκες που δεν ξέρουν να υπερβαίνουν κρίσεις χρέους είναι να διαβάζεις συστηματικά την κυρία Γκρούκμαν. Όχι τον Γιάννη Μπαρουφάκη όμως, ούτε τον Δελαστίκ ούτε τον Καζάκη, μ΄αυτούς θα περάσεις στο απέναντι ρεύμα και θα καρφωθείς πάνω σε νταλίκα. Αντικειμενικά μιλώντας, υπάρχει μεγάλη διαφορά από υποκειμενικότητα σε υποκειμενικότητα, ειδικά άπαξ και βγεις στο χάϊγουεη.
dpant
Πάει το "παραδόξως". Ετάχθη.
Ορίστε λοιπόν ένα κείμενο που επικεντρώνεται στη σημασία της θεωρίας και της γνώσης μέσα από αυτή (έχει πολλή εμπειρία και ελάχιστες θεωρητικές προτάσεις)
Μη νομιστεί ότι ήταν εύκολο να τεθούν τα ερωτήματα αυτά. Όσο εύκολα μπορεί κανείς να λοιδορεί εκ των υστέρων πράγματα και καταστάσεις εκείνης της εποχής, άλλο τόσο δύσκολο και απίστευτα οδυνηρό ήταν για κάποιον να «σταθεί κριτικά» απέναντι σε όσα αλάθητα θέσπισαν οι Μεγάλοι Πατέρες του κομμουνισμού. Για μένα ήταν μια ψυχική ρήξη πολύ πιο δύσκολη από την προηγούμενη, γιατί σήμαινε την παραδοχή Ολοκληρωτικής υπαρξιακής αποτυχίας. Τα είχα ποντάρει όλα στο κόκκινο. Και τα έχανα όλα. Μαζί και τα ναύλα της επιστροφής, θυμάμαι ότι είχα ήδη προβεί σε συμβολική ανατίναξη των «γεφυρών της επιστροφής», καίγοντας όλα μου τα χαρτιά. (Δυστυχώς και το βιβλιάριο του ΙΚΑ. Μ' ένα σωρό ένσημα σκληρής δουλειάς στην οικοδομή.)
Περιττό να επαναλάβω ότι το μόνο πού δεν έχασα, ή δεν έκαψα, ήταν το ξεχασμένο μικρό παθητικό «εγώ» των παιδικών μου χρόνων. Κι αυτό ήταν πού με έσωσε: Όταν έπεσε ή δικτατορία, καθίσαμε με τον Άρη Ζεπάτο, φίλο και τέως σύντροφο στην «Οργάνωση», και κάναμε τον απολογισμό. Ανακεφαλαιώνοντας τη δική μας και τη διεθνή εμπειρία, ορίσαμε το πρόβλημα ως «μετασχηματισμό του επαναστατικού υποκειμένου στο αντίθετο του». Το ερώτημα ήταν: γιατί ένα συλλογικό υποκείμενο, πού μάχεται για την κατάργηση της εκμετάλλευσης και της κυριαρχίας, είναι καταδικασμένο να τις αναπαράγει, αρχίζοντας από τις εσωτερικές του σχέσεις; Το συμπέρασμα αυτού του απολογισμού είχε τρία σημεία: α) Δεν μπορείς να αλλάξεις τίποτε, προς το καλύτερο, αν συγχρόνως δεν αλλάζεις ο ίδιος. β) Δεν είναι καθόλου εύκολο να αλλάξεις. Και γ) ο μαρξισμός δεν είχε καμιά θεωρία και πρακτική για το ζήτημα της αύτο-αλλαγής του υποκειμένου της αλλαγής. Ούτε και καμιά άλλη γραμμή σκέψης μέσα στο σύνολο του δυτικού πολιτισμού. Δεν μπορείς, λοιπόν, να αλλάξεις τον κόσμο αν δεν μπορείς να αλλάξεις τον εαυτό σου. Το θεώρημα τούτο αναιρούσε ολόκληρη τη μαρξιστική πρόταση ή τουλάχιστον την έβαζε σε παρένθεση. Ποιος με βεβαίωνε ότι ή «αλλαγή του κόσμου», πού επαγγελλόταν ο μαρξισμός, δεν ήταν απλώς ή «αλλαγή» πού μπορούσε να φανταστεί ένας άνθρωπος, πού ήταν ανίκανος να αλλάξει τον εαυτό του; Χωρίς εξωμαρξιστικό αρχιμήδειο στήριγμα ήταν αδύνατο να τεθεί μια τέτοια ερώτηση. Κι αυτό το στήριγμα το είχα. Ανέφερα ήδη ποιο ήταν.
Από το σημείο αυτό και έπειτα αρχίζει μια δεύτερη μακρά αναζήτηση , προσεχτικότερη τώρα. Στόχος: ή ανεύρεση θεωρίας καί πρακτικής για την αυτό-αλλαγή του υποκειμένου.
(spoiler, δεν υπάρχει λύση)
@dpant
Υπάρχει όμως μια ΠΟΛΥ ενδιαφέρουσα διαφορά! Δώσε βάση στην πενιά: Ο Freire ήταν μαρξιστής. Αν τον ρωτούσες, «ποιο είναι το κοινωνικό όραμά σου; Η επανάσταση; Ο κομμουνισμός; Η αταξική κοινωνία;», θα απαντούσε: «να αφυπνίσει ο κόσμος Κριτική Συνείδηση». Δεν τον απασχολούσε καθόλου η επανάσταση, η αταξική κοινωνία κ.λπ. Θα σου έλεγε: «να αφυπνίσει ο κόσμος Κριτική Συνείδηση, να θυμηθεί τα δόντια του, και μετά ό,τι επιλέξει, είναι δικό του θέμα». Αυτό που έχει σημασία είναι η Κριτική Συνείδηση, όχι το τελικό όραμα και η Μεγάλη Θεωρητική Σύλληψη.
Γι’ αυτό και δεν ενδιαφερόταν ούτε για τον ηγέτη, ούτε για την επαναστατική πρωτοπορία, ούτε για τον θεωρητικό της επανάστασης. Προσπάθησα να το εξηγήσω με τη μεταφορά της οδήγησης: Το να ξέρεις, εγκεφαλικά, ότι στα 50 km/h βάζουμε τρίτη, δεν σε κάνει οδηγό (= γνώση βιβλίων). Το ότι εγώ είμαι οδηγός, δεν σε κάνει εσένα οδηγό (= ηγέτης). Δεν μπορώ να σου μεταδόσω τη γνώση μου. Αυτό που μπορώ να σου μεταδόσω δεν είναι γνώση. Μπορώ μόνο να σου δείξω προς την κατεύθυνση της γνώσης, να σου πω: προσπάθησε ξανά και ξανά. Μόνος σου όμως θα γίνεις οδηγός μέσω της πράξης, αυτό είναι η γνώση. Ο δρόμος θα σε κάνει οδηγό («στον δρόμο γεννιούνται συνειδήσεις»).
Αυτό δεν είναι χαρακτηριστικό μόνο του Μαρξ. Όλοι, νομίζω, οι στοχαστές της Δύσης θέλουν να έχουν τη Μεγάλη Θεωρητική Σύλληψη, να κατανοήσουν πρώτα και μετά να πράξουν, ώστε το κάθε τι να είναι μέρος ενός σχεδίου. Το έχω βρει και στον Ρωλς. Κι ο Ρωλς ήθελε να αρθρώσει τη Μεγάλη Θεωρητική Σύλληψη για τη δικαιοσύνη (“Α Theory of Justice”). Δεν ξέρω αν έχεις υπόψη την κριτική του Αμάρτυα Σεν προς τον Ρωλς. Ένα από αυτά που του έλεγε ήταν, «Δεν είναι ανάγκη να έχουμε τη Μεγάλη Θεωρία! Δεν είναι απαραίτητη, δεν τη χρειαζόμαστε! Απαραίτητο είναι να αγωνιζόμαστε συνεχώς ενάντια στην αδικία, έστω και τοπικά, έστω και με την περιορισμένη κατανόησή μας. Συνεχώς όμως. Να κάνουμε τον κόσμο λίγο καλύτερο, και λίγο καλύτερο, και λίγο καλύτερο κ.ο.κ., ταξίδι χωρίς τέλος. Καινούργιες ωριμότητες στην πορεία, καινούργια κατανόηση, καινούργια αντίληψη, καινούργια οράματα, αυτό είναι που μετράει, όχι η Μεγάλη Σύλληψη που θα προσδιορίσει το Μεγάλο Πλαίσιο». Ο δρόμος θα σε διδάξει!
Οπότε, ίσως μπορώ να το θέσω συνθηματικά ως εξής:
- Μολυσμένη σκέψη («δυτική»): Η Ιθάκη είναι που μετράει, το ταξίδι για την Ιθάκη είναι απλώς μέσο για έναν σκοπό.
- Αμόλυντη σκέψη («τριτοκοσμική»): Το ταξίδι για την Ιθάκη είναι που μετράει! Η Ιθάκη είναι το ταξίδι της. Ο δρόμος θα σε διδάξει, ο δρόμος είναι δρόμος!
Στον δρόμο γίνεσαι οδηγός, στον δρόμο γεννιούνται συνειδήσεις: η ζωή είναι, από τη φύση της, ΑΛΑΝΙΑΡΑ.
Χρόνια μέσ' στην Τρούμπα, μαγκίτης κι αλανιάρης
«Στους ψηφοφόρους ΧΑ θα πρέπει να αναζητήσουμε πάρα πολλούς Θυμωμένους, δηλαδή ανθρώπους που δεν μπορούν να κάνουν τη σύνδεση του εαυτού τους με τον κόσμο. Πάντα βρίσκουν κάποιον ανιμισμό να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα (εθνοκαπηλεία, θεωρίες συνωμοσίας, μια κατά φαντασίαν ΧΑ στο μυαλό τους κ.λπ.), όμως αυτός έχει μικρή σημασία• το ουσιαστικό με τους Θυμωμένους είναι ότι αισθάνονται ποντίκια απέναντι σε βουβάλια, οπότε παγιδεύονται στον μικρόκοσμό τους χωρίς όραμα για κάποια εναλλακτική κατάσταση, δεν νιώθουν ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν παρά μόνο με μαγικές λύσεις.»
Γιατί να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο οι θυμωμένοι να είναι φορείς μιάς ούτως ή άλλως ελιτίστικης φυλετικής ιδεολογίας? Δηλαδή να έχουν την ικανότητα της σύνδεσης με τον κόσμο, αλλά να έχουν καταλήξει πως η θέση τους σε αυτή τη σχέση είναι να άρχουν. Δεν είναι όλες οι συνδέσεις ανθρωπιστικές.
Βοηθάει το να έχεις φράγκα και εκπαίδευση για να είσαι φορέας ελιτίστικης ιδεολογίας αλλά συμβαίνει και εις βαλκανίους. Νομίζω πως έχει να κάνει με το πώς δικαιολογεί ο καθένας την ύπαρξη του σ’αυτόν τον κόσμο τον καλό. Πρόκειται δηλαδή για διαταξικό φαινόμενο με αίτημα αντικατάστασης της υπάρχουσας ελίτ από μία άλλη.
Τα ποντίκια ποτέ δεν επιτίθενται στα βουβάλια.
Σήμερα περνώντας από την Πανεπιστημίου είδα να συλλαμβάνουνε το ζητιάνο με το σκύλο που αράζει έξω από του Ελευθερουδάκη. Υπήρξε υπεράσπισή του από άλλου είδους θυμωμένους
Πoια κυρία ποια κουρέλω, ποια κασόμπρα του συρμού
έναν κόμητα τοιούτο, να τον περάσει γι΄αλεπού
άλλα κόλπα λέμε =) ωχριά μπροστά στον κόμητα ο Μεγάλος Γκάτσμπυ
Ηλία γενικά μου φαίνεται πάρα πολύ εύστοχη ιδέα ότι με την πράξη κυρίως/μόνο αλλάζει ο άνθρωπος, αλλά πως μας βοηθάει αυτό να βρούμε τον μπούσουλα στο θέμα της βίας; Πάλι στο σημείο μηδέν θα καταλήξουμε, διότι η πράξη, αντίθετα από τη σκέψη και την έκφραση, υπόκειται προφανώς σε περιορισμούς, σε κανόνες.
Ποιοι και πως θα τους συμφωνήσουμε αυτούς τους κανόνες; Μέσα σε ποιο πλαίσιο αξιών; Πάνω σ΄αυτό έχει γράψει κάτι ο Freire που ξεφεύγει από την μαρξιστική κοσμοθεωρία;
http://www.youtube.com/watch?v=BCb2Le3wtIk